สัปดาห์ที่แล้วมีข่าวใหญ่ที่ทำให้วงการน้ำมันโลกสั่นสะเทือนคือราคาน้ำมันดิบ WTI ที่ซื้อขายกันในตลาดสินค้าโภคภัณฑ์นิวยอร์ก (New York Mercantile Exchange-NYMEX) มีราคาติดลบถึง 37.63$/bbl. ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนเลยในประวัติการซื้อขายน้ำมันของโลก
การที่ราคาซื้อขายน้ำมันติดลบนั้นหมายความว่าผู้ซื้อนอกจากจะได้รับมอบน้ำมันไปฟรี ๆ แล้ว ยังจะได้แถมเงินไปอีกด้วย 37.63$/bbl. เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการรับน้ำมันและหาที่เก็บน้ำมัน ณ จุดส่งมอบน้ำมันที่เมือง Cushing รัฐ Oklahoma
เหตุการณ์แบบนี้ย่อมไม่ใช่เป็นเรื่องธรรมดาเพราะโดยปกติแล้วแม้แต่ในสภาวะที่น้ำมันล้นตลาดหรือเกิดวิกฤติการณ์ต่าง ๆ เช่น วิกฤติ 9/11 หรือวิกฤติการเงินโลก (Global Financial Crisis) ราคาน้ำมันก็ยังไม่ติดลบโดยเฉพาะน้ำมันดิบ WTI ซึ่งเป็นน้ำมันดิบคุณภาพดีของสหรัฐเป็นน้ำมันดิบชนิดเบา กำมะถันต่ำ (Light Sweet Crude) เคยมีราคาต่ำกว่า 10 $/bbl. เพียงครั้งเดียวในปี ค.ศ.1998 (22 ปีที่แล้ว)
เหตุการณ์อย่างนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร?
คำตอบก็คือ สถานการณ์น้ำมันในสหรัฐย่ำแย่มากเพราะหลายปีมานี้ สหรัฐผลิตน้ำมันดิบเพิ่มขึ้นได้มากมายจากแหล่งน้ำมันดิบชั้นหินดินดาน (Shale Oil) ในประเทศ จนทำให้สหรัฐกลายเป็นประเทศที่ผลิตน้ำมันดิบมากที่สุดในโลกน้ำหน้ารัสเซียและซาอุดีอาระเบียไปแล้ว
แต่ถึงแม้จะผลิตน้ำมันดิบได้มากที่สุดในโลกจนกลายเป็นประเทศผู้ส่งออกน้ำมัน (จากเดิมที่เป็นผู้นำเข้าน้ำมันรายใหญ่ที่สุดของโลก) แต่ต้นทุนการผลิตของสหรัฐก็สูงกว่าของประเทศอื่น ๆ โดยอยู่ที่เฉลี่ยประมาณ 30-40 $/bbl.
เมื่อโลกต้องเผชิญกับภาวะวิกฤติโควิด-19 ซึ่งสหรัฐก็เป็นประเทศอันดับหนึ่งที่มีผู้ติดเชื้อสูงที่สุดทำให้ความต้องการน้ำมันลดลงทั่วโลกประมาณ 25-30% แต่สหรัฐน่าจะกระทบมากกว่านั้น เพราะเป็นประเทศที่บริโภคน้ำมันมากที่สุดในโลก คาดว่าความต้องการน่าจะลดลงมากกว่า 30%
การจัดหา (Supply) น้ำมันในสหรัฐจึงมีมากกว่าความต้องการ (Demand) อย่างล้นเหลือ และน้ำมันส่วนเกินก็ต้องถูกส่งไปเก็บไว้ในถังน้ำมันและที่เก็บตามที่ต่าง ๆ เช่น ในเรือบรรทุกน้ำมันขนาดใหญ่ (Super Tanker) ในรถไฟแม้กระทั่งรถบรรทุก จนขณะนี้แทบจะไม่มีที่เก็บกันแล้ว
ดังนั้นเมื่อสัญญาซื้อขายน้ำมันดิบล่วงหน้าเดือน พ.ค. จะสิ้นสุดอายุลงในวันที่ 21 เม.ย. ที่ผ่านมา ใครที่ถือครองสัญญาอยู่แต่ไม่ประสงค์จะรับน้ำมัน (เพราะไม่ได้มีอาชีพในการซื้อขายน้ำมันจริง) จึงต้องรีบขายสัญญานั้นออกมาก่อนวันหมดอายุ แต่ก็หาคนรับซื้อได้ยากเต็มที เพราะน้ำมันล้นตลาดไปหมดและซื้อไปแล้วยังต้องไปหาที่เก็บที่หายากอีก ราคาน้ำมันจึงถูกกดลงมาจนติดลบถึง 37.63 $/bbl. อย่างที่เกิดขึ้น
แต่พอสถานการณ์เฉพาะหน้านั้นผ่านไป ราคาน้ำมันส่งมอบเดือน มิ.ย. ที่เข้ามาแทนที่ก็กลับมาอยู่ที่ 20+$/bbl. อีกครั้ง คำถามก็คือพอไปใกล้ ๆ หมดอายุสัญญาในปลายเดือน พ.ค. เหตุการณ์แบบนี้จะเกิดขึ้นอีกหรือเปล่า
นักวิเคราะห์หลายคนมองว่าไม่น่าจะเกิดขึ้นอีกเพราะสถานการณ์ตลาดในเดือน พ.ค. น่าจะปรับตัวดีขึ้น จากการผ่อนคลายมาตรการ Lockdown ของประเทศต่าง ๆ ที่ทำให้ธุรกิจเริ่มกลับมาเปิดทำการได้ ส่งผลถึงความต้องการน้ำมันให้สูงขึ้น ประกอบกับกลุ่มผู้ผลิต ทั้ง OPEC+ และผู้ผลิตในกลุ่ม G20 จะเริ่มลดการผลิตอย่างจริงจังตั้งแต่เดือน พ.ค. เป็นต้นไป ส่งผลให้ปริมาณน้ำมันเข้าสู่ตลาดน้อยลง
แต่ก็มีนักวิเคราะห์บางคนมองในแง่ร้ายโดยบอกว่าสถานการณ์ถังเต็มและไม่มีที่เก็บจะไม่จบลงง่าย ๆ การลดการผลิตลงทันทีทันใดก็ทำได้ยาก ข้อสำคัญยังมีน้ำมันดิบจากซาอุดีอาระเบียที่สั่งเอาไว้ตั้งแต่เดือน มี.ค. อีก 40 ล้านบาร์เรล จะส่งถึงสหรัฐในเดือน พ.ค. ดังนั้นในปลายเดือนหน้าราคาน้ำมันอาจติดลบอีกครั้ง และครั้งนี้อาจเลวร้ายถึง 100$/bbl. เลยทีเดียว!!!.
ℹ️ ที่มาบทความ คอลัมน์ “พลังงานรอบทิศ” เรื่อง “น้ำมันดิบจะติดลบถึง100เหรียญ!?” นสพ.เดลินิวส์ ฉบับวันพฤหัสบดีที่ 30 เมษายน 2563
ℹ️ โดย มนูญ ศิริวรรณ นักวิชาการอิสระด้านพลังงาน
สามารถแสดงความคิดเห็นได้ที่ : https://bit.ly/2A65pSk
